Hayvan Haklarına Giriş - Gary L.Francione

Yazar Gary L.Francione hukuk ve felsefe profesörü. Amerika'da ilk kez bir üniversitenin hukuk fakültesinde hayvan hakları üzerine ders vermiş.

Francione, hayvan endüstrisinde sıkça kullanılan "insanca muamele" kavramının uygulanabilir bir kavram olmadığından bahsederek, hayvanlara "mal" gözüyle baktığımız sürece, insan dışındaki canlılara karşı uygulanan ahlak dışı muamelenin asla yok olmayacağını savunuyor.

Bugüne dek hayvan hakları üzerine okuduğum kitaplarda görüş olarak en yakın hissettiğim buydu. Yazar, hayvanların insanların "mal"ı olmaya devam ettiği sürece hayvanların acısını dindirmeye yönelik tüm hukuksal düzenlemelerin yetersiz kalacağını söylüyor ki, bunu görmemek mümkün değil. Hukuk profesörü olan yazar, Amerika'da hayvanlarla ilgili görülen davalardan da çok çarpıcı örnekler vermiş. 

Arka kapakta şöyle yazıyor; "Kölelik sorunu nasıl ki kölelerin durumunu düzelterek çözülmediyse, hayvanların kurtuluşu da ancak hayvanların mal statüsüne son verilmesi ile mümkündür." 

• Hayvanlara yönelik ahlaki tavırlarımız en hafif tabirle şizofreniktir.Bir yandan, hepimiz hayvanlara gereksiz yere acı çektirmenin ahlaken yanlış olduğunu kabul ederiz. Diğer yandan onlara acı çektirmeye devam ederiz.

Nedir gereksiz yere acı çektirmek? Kürk giymek zorunlu mudur? Bir canlıyı kürkü için üretmek, kafeslerde tutmak ve canlı canlı derisini ondan koparmak. Lütfen görmezden gelmeyin, açın youtobe'ta onlarca video var. Kürk nasıl elde ediliyormuş görün. Sirklerde dans eden, top oynayan hayvanlar görmek zorunlu mudur? Yunusları okyanuslardan koparıp daracık beton havuzlarda tutmak zorunlu mudur? Hayvan deneylerinin insanlarla birebir bağdaşmadığı kanıtlandığı halde, hala her yeni ürün için, ilaç için, milyonlarca hayvanı acılar içinde öldürmek zorunlu mudur? Ava çıkmak, eğlence olsun diye hayvan öldürmek zorunlu mudur? Hayvan yemek zorunlu mudur?

• Şu ya da bu fırın temizleyicisinin ya da şampuanın "yeni ve daha güçlü" versiyonlarıyla bombardımana tutuluyoruz ve bu ürünler hayvanlar üzerinde insan sağlığı için değil, şirket karları için zorunlu olduklarından dolayı test ediliyorlar. Hayvanlara gereksiz yere acı çektirilmesine karşı olduğumuzu savunuyorsak, bir tane daha "yeni ve daha güçlü" ürüne sahip olmamızın zorunlu olup olmadığını sormak zorundayız.

Bu fotoğraflara bakmak bile acı veriyor değil mi? Bakmak bile... Sorumlusu olmak??? Bu zalimlik zincirinin bir halkası olmak? Bence daha da acı. 

Yazar son bölümde; hayvanlara gereksiz yere acı çektirmeye son vermek istiyorsak, hayvanların mal statüsünü düzenlememiz değil, toptan kaldırmamız ve hayvanları, insanlar için kabul edilemez bulduğumuz yöntemlerle kullanmaya son vermemiz gerekir, der. Peki nasıl olacak bu? Yazar için de kısa zamanda pek mümkün görünmese de;

• Böylesi farklı bir dünya yaratmak için elbette bazı fedakarlıklarda bulunmamız gerekir.Örneğin hayvanları yemek gibi gereksiz bir zevkten vazgeçip hayvansal yağlarla damarlarımızı tıkamaya son vermemiz gerekir; rodeolarda ya da sirklerde hayvanların çektiği eziyetleri seyredip eğlenmeye son vermemiz gerekir, ormanda yürüyüşe çıkıp hayvanları oklarımızla ya da tüfeklerimizle öldürmekten vazgeçmemiz gerekir, onları ancak laboratuvarlarda görebilecekleri ilaçlara bağımlı hale getiren şaibeli bir bilimden vazgeçmemiz gerekir. Nihayet bazı hayvanları sevip onlara ailemizin birer üyesi gibi muamele ederken, onların hissetme yetilerinden, duygusal kapasitelerinden, kendilerinin farkında olan birer kişi olduklarından asla şüphe duymazken, onlardan hiç de farklı olmayan başka hayvanların ölü bedenlerine çatal bıçaklarımızı saplamamıza neden olan ahlaki şizofrenimize son vermemiz gerekir.

• Köklü alışkanlıklardan vazgeçmek zaman alır, ama bu, o alışkanlıkların ahlaki olduğu anlamına gelmez. Et yeme alışkanlığında da olduğu gibi, bazen tercihlerimiz ahlaki görüşlerimizi belirleyebilir, oysa tam tersi olması gerekir. Bana "et yemenin ahlaken yanlış olduğunu biliyorum, ama hamburger yemeye bayılıyorum"diyen o kadar çok insan oldu ki. Et yemeyi sevmek, maalesef, et yemeyi meşrulaştıran bir iddia değildir ve et yemeyi seviyor olmamız bir ahlak ilkesini çiğnememizi mazur göstermez. Ahlaklı olmanın önemli olduğunu düşünüyorsak, ahlakın gerektirdiklerine uymamız gerekir. Simon'un sırf zevki için köpeklere işkence etmesi yanlışsa, bizim de sırf zevkimiz için et yememiz ahlaken yanlıştır.